Ukraińska Powstańcza Armia w okolicach Kętrzyna

W ostatnich dniach 1947 roku, podszywając się pod oddział polskiego podziemia antykomunistycznego, w rejon Kętrzyna przybyła zbrojna grupa Ukraińskiej Powstańczej Armii. Oddział należał do najliczniejszych grup ukraińskich, jakie dotarły na nasze tereny.

 

Działania Pryrywy z tamtego okresu opisane zostały w sprawozdaniu, które złożył on do wiadomości wywiadów państw zachodnich w 1948 roku. Pierwsze kroki w rejonie Kętrzyna nie były dla Pryrywy szczęśliwe. Nocą na 30 grudnia 1947 roku oddział dotarł do niewymienionej z nazwy wsi położonej około 10 kilometrów na wschód od Kętrzyna. We wsi była stacja kolejowa. Postanowiono przeczekać u dwóch mieszkających tam rodzin ukraińskich, lecz decyzja ta okazała się pułapką. Gospodarze zdradzili swoich ziomków i na drugi dzień we wsi pojawiła się grupa pościgowa Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego i milicji. Doszło do trwającego pół godziny starcia, po odparciu którego żołnierze UPA odskoczyli na północ i po wielogodzinnym marszu dotarli w okolice Srokowa.

W gospodarstwie położonym około 3 kilometrów od miasteczka, dla odmiany, zamelinowali się u nastawionego antyukraińsko członka polskiego podziemia antykomunistycznego. Po odpoczynku udali się w rejon Skandawy. "Koło Skandawy (Skandau) spotkałem 2 I 1948 r. znajomych chłopców z Hrubieszowskiego" - napisał prowidnyk, jednakże długo nie zatrzymywał się w tej wiosce, a Wigilię (6 stycznia) spędzał już u rodzin ukraińskich mieszkających w jakiejś wiosce leżącej koło Korsz.

Losy ludzi Pryrywy podczas kilkutygodniowych działań oddziału w kętrzyńskim są, jak zazwyczaj w podobnych sytuacjach, zagmatwane. 25 stycznia oddział pościgowy stoczył walkę z ukrywającymi się w Gudzikach Ukraińcami. Kryjówkę wskazał ujęty kilka dni wcześniej żołnierz Pryrywy. W Gudzikach zginął jeden członek UPA, a czterech ujęto. Jeden z nich zmarł lub został zamęczony w kętrzyńskim PUBP. Do jednej z mniej znanych potyczek części oddziału Pryrywy doszło w tym samym czasie w Kraskowie.

Rozproszone działania podejmowane przez żołnierzy UPA na terytorium obecnego powiatu kętrzyńskiego były intensywne. Nie zawsze wiązały się z dekonspiracją i walką, stąd niewiele o nich wiemy. Stan ten uwarunkowany był stosunkowo liczną grupą osadników ukraińskich, w wyniku akcji "Wisła" przesiedlonych w te okolice. Jednakże ogólnie rzecz ujmując, czynny opór wobec silniejszej władzy ludowej pozbawiony był jakiejkolwiek racji bytu. Stąd po krótkich walkach oddziału Pryrywy nie szukano już okazji do starcia.

Mariusz Kwiatkowski

 

Zdjęcie: Oddział UPA w 1946 roku. Fot. Internet