Smog największym zabójcą na świecie!

Zanieczyszczone powietrze jest największym zabójcą na świecie! Smog obniża średnią długość życia o 1,8 roku. W krajach, w których jakość powietrza jest wyjątkowo zła, takich jak Indie i Chiny, liczba ta może sięgać nawet pięciu lat. Takie wnioski płyną z najnowszej analizy wskaźnika jakości powietrza przeprowadzonej przez Instytut Polityki Energetycznej na Uniwersytecie w Chicago.

 

Największym zabójcą środowiskowym jest brudne powietrze ‒ wynika z najnowszego opracowania amerykańskich naukowców. Badacze, by dojść do takich wniosków, stworzyli narzędzie, które uwzględnia zależność pomiędzy zanieczyszczeniem i skróceniem czasu życia (AQLI - Air Quality - Life Index).
- Sposób, w jaki przekazywane są informacje o ryzyku zdrowotnym, są często nieprzejrzyste i mylące - powiedział Michael Greenstone, dyrektor Instytutu Polityki Energetycznej. - Opracowaliśmy AQLI w celu wyeliminowania tych niedociągnięć. Skupiamy  się na koncentracji zanieczyszczeń pyłowych i przekształcamy je w prawdopodobnie najważniejszą metrykę, jaka istnieje.

Najnowsza analiza AQLI wykazała, że zanieczyszczenie powietrza redukuje długość życia o średnio 1.8 roku. Najgorzej sytuacja prezentuje się w Indiach, gdzie ta długość życia spada o 4,3 lata. Dla porównania, dym papierosowy prowadzi do skrócenia średniej długości życia o około 1.6 roku. Alkohol i używanie narkotyków zmniejszają średnią długość życia o średnio 11 miesięcy, podczas gdy AIDS powoduje skrócenie przeciętnego okresu życia o cztery miesiące. Jak w tym zestawieniu wypada Polska? Smog skraca nasze życie średnio o rok.
- Podczas gdy ludzie mogą rzucić palenie i podjąć kroki w celu ochrony przed chorobami, niewiele możemy zrobić, aby uchronić się przed powietrzem, którym oddychamy ‒ powiedział Michael Greenstone, profesor ekonomii i dyrektor Instytutu Polityki Energetycznej.



Co to jest smog?

To zjawisko występuje wtedy, gdy w powietrzu znajduje się dużo zanieczyszczeń, a warunki atmosferyczne - np. brak wiatru czy mgła - sprzyjają ich koncentracji. Smog londyński (siarkowy) - występuje głównie zimą i ma związek z paleniem w piecach. Zawiera przede wszystkim tlenek siarki, tlenki azotu, tlenki węgla, sadzę i pyły. W Polsce występuje w Krakowie i na Górnym Śląsku. Negatywnie wpływa na układy oddechowy i krążenia. Smog typu Los Angeles (fotochemiczny) - pojawia się głównie latem. Powstaje ze spalin samochodowych zawierających tlenek węgla, tlenki azotu i węglowodory. Pod wpływem słońca powstają z nich kolejne toksyny, np. ozon. W Polsce występuje w Warszawie i Krakowie. Wywołuje podrażnienia oczu i dróg oddechowych.

 

Zanieczyszczenie powietrza - przyczyny, skutki i zapobieganie

Zanieczyszczenia powietrza są główną przyczyną zagrożeń środowiska. O zanieczyszczeniu możemy powiedzieć, gdy w składzie powietrza obecne są gazy, ciecze i ciała stałe nie będące jego naturalnymi składnikami lub też występujące w stężeniach nieodpowiadających naturalnemu składowi atmosfery ziemskiej. Są one zarazem najbardziej niebezpiecznym rodzajem zanieczyszczeń, gdyż nie da się ich ograniczyć do określonego obszaru. Z uwagi na swoją mobilność mają możliwość skażenia obszarów na dużych odległościach.

Głównym sprawcą zanieczyszczeń pyłowych jest przemysł paliwowo-energetyczny, generujący ogromną ilość popiołów lotnych. Ta gałąź przemysłu odpowiada także za najwyższą emisję zanieczyszczeń gazowych, z czego około 75%  to emisja dwutlenku siarki. Wtóruje mu przemysł  metalurgiczny, odpowiedzialny za emisję pyłów metalurgicznych oraz gazów, wśród których 80% stanowi tlenek węgla, zwany czadem. Najpoważniejszymi skutkami zanieczyszczenia powietrza są: efekt cieplarniany, dziura ozonowa, smog i kwaśne deszcze.
Efekt cieplarniany to wzrost koncentracji gazów cieplarnianych (dwutlenku węgla, metanu, ozonu i freonów) w atmosferze, następstwem czego jest podwyższenie średniej temperatury na Ziemi. W wyniku ocieplenia dochodzi do topnienia lodowców, podniesienia poziomu morza, wymierania gatunków oraz intensyfikacji ekstremalnych zjawisk pogodowych (upały, gradobicia, huragany, trąby powietrzne). Freony są odpowiedzialne za zjawisko dziury ozonowej - zmniejszania się stężenia ozonu w atmosferze. Powłoka ozonowa chroni organizmy żywe przed szkodliwym promieniowaniem UV. Jej ubytek zwiększa m.in. podatność na oparzenia i nowotwory skóry. Przemysł i transport odpowiedzialne są za zanieczyszczenie pyłami i toksycznymi gazami, które przy dużej wilgotności powietrza i bezwietrznej pogodzie prowadzą do powstawania nienaturalnego zjawiska atmosferycznego, jakim jest smog. Efekt smogu, najbardziej widoczny w obszarach mocno zurbanizowanych, powoduje niszczenie elewacji budynków, stanowi także zagrożenie dla zdrowia, wywołując reakcje alergiczne, astmę, niewydolność oddechową. Smog może prowadzić do lokalnych opadów kwaśnego deszczu. Opady te zawierają trujące kwasy (siarkowy i azotowy) powstałe z reakcji gazów wyemitowanych do atmosfery z wodą. Kwaśne deszcze mają negatywny wpływ na środowisko, przyczyniając się do niszczenia lasów oraz zakwaszania gleby i wód.

Stan powietrza w Polsce

Polska zajmuje niechlubne, trzecie miejsce w zanieczyszczeniu powietrza na świecie, gdyż krajowa energetyka oparta jest na węglu, który jest paliwem uciążliwym dla środowiska. Minusem są też wadliwe technologie spalania i brak skutecznych instalacji oczyszczających. Najwięcej zanieczyszczeń emitują elektrownie, elektrociepłownie, spalanie węgla w gospodarstwach domowych, transport, przemysł hutniczy, chemiczny i budowlany.

Nadmierne zanieczyszczenie powietrza występuje na ponad 20% powierzchni kraju.  Najbardziej zanieczyszczone jest województwo śląskie, z uwagi na duże zagęszczenie przemysłu. Rejon ten to zaledwie nieco ponad 2% powierzchni kraju, a koncentruje się tam do 25% emisji dwutlenku siarki, tlenków azotu i pyłów. Przykładowo w Górnośląskim Okręgu Przemysłowym na 1 km2 przypada ok. 1000 ton pyłów w skali roku, co oznacza pięciokrotne przekroczenie norm.
Skuteczną drogą do redukcji emisji gazów i pyłów jest ograniczenie wydobycia paliw kopalnych i spalania węgla, zwiększenie udziału źródeł odnawialnych w produkcji energii, systemy odsiarczania spalin i urządzenia odpylające. Aby przeciwdziałać emisji światowych zanieczyszczeń, w  1997 roku podpisano międzynarodowe porozumienie, zwane Protokołem z Kioto.  Kraje, które je ratyfikowały, zobowiązały się zredukować do 2012 roku własne emisje o co najmniej 5% poziomu emisji z roku 1990. Do największych oponentów protokołu należą Stany Zjednoczone. Nie uznały go również Chiny, które są największym w świecie emitentem gazów cieplarnianych.

W Warszawie jest chodnik pożerający smog!

Zanieczyszczone powietrze to jeden z największych problemów nie tylko Warszawy, ale również innych miast w Polsce i w Europie. Dlatego w stolicy, tuż przy  Rondzie Daszyńskiego powstał chodnik pochłaniający smog. Badania przeprowadzone w tym miejscu pokazują, że stężenie szkodliwych substancji obniżyło się o niemal 30 procent. Na odcinku o powierzchni 350 mkw. na ul. Towarowej - tuż przy Rondzie Daszyńskiego - specjalne płyty chodnikowe mają pomóc w walce z pyłem i spalinami. W jaki sposób? W konstrukcji został wykorzystany specjalny beton z domieszką tlenku tytanu, dzięki promieniom słonecznym wykorzystuje zjawisko fotokatalizy. Na jego powierzchni dochodzi do redukcji szkodliwych substancji (w szczególności dwutlenku azotu), które w dalszym procesie rozkładają się na nieszkodliwe związki i wraz z wodą deszczową odpływają do gleby. Chodnik wybudowany w tej technologii nie tylko ma zdolność do zmniejszania stężenia szkodliwych substancji w powietrzu, ale zyskał także właściwości samooczyszczania.
Czy to działa? Chodnik przy Rondzie Daszyńskiego przynosi już pierwsze efekty. Badania i obserwacje przeprowadzone w tym miejscu pokazują, że stężenie szkodliwych substancji obniżyło się o niemal 30 procent. Znaczna poprawa powietrza została zaobserwowana również na wysokości 50 cm od podłoża, co jest szczególnie istotne dla zdrowia małych dzieci. Chodnik pochłaniający smog powstał dzięki współpracy ZDM z partnerami naukowymi firmy Skanska. Pozytywne testy pierwszego, chodnika pochłaniającego smog wypadły na tyle dobrze, że w planach jest budowa kolejnych 6 tys. m2 trotuarów z wykorzystaniem tej technologii.

Dlaczego to samorządy nie zajmują się problemem smogu?

Samorządy wciąż nie mają wystarczającej liczby skutecznych narzędzi do rozwiązania problemu zanieczyszczonego powietrza. Zakaz stosowania określonych paliw stałych (np. odpadów węglowych) będzie mało skuteczny, jeśli na danym terenie wciąż będzie można takim opałem handlować.

Władze samorządowe są też właściwie bezbronne jeśli chodzi o walkę z zanieczyszczeniami z motoryzacji. Polskie prawo nie pozwala tworzyć tzw. stref ograniczonej emisji komunikacyjnej (w sejmie właśnie przepadł kolejny projekt ustawy pozwalający na ich tworzenie), zakazywać okresowo (np. w czasie epizodów smogowych) wjazdu do centrów miast połowie samochodów (rozwiązania takie stosuje się w wielu miastach na świecie), czy nawet podnieść opłat za parkowanie. Zmiany prawa we wszystkich tych obszarach leżą w gestii władz centralnych.

"Węgiel to polskie złoto" - powtarza chórem politycy i wielu publicystów. Tylko że część z tego, co sprzedaje się do naszych domów jest węglem wyłącznie z nazwy, bo jak inaczej nazwać muły i floty kopalniane zawierające do 30 do 50% popiołu i 20% wody? Czy tego paliwa Ministerstwo Energii zamierza bronić jak niepodległości? Albo ciut lepszego, ale wciąż bardzo zasiarczonego "zwykłego" węgla o wysokiej zawartości wilgoci, popiołu, chloru, rtęci?

Polski Alarm Smogowy nie był i nie jest przeciwko spalaniu węgla w gospodarstwach domowych. Nie jesteśmy za całkowitym zakazem stosowania naszym kraju paliw stałych - w obecnej sytuacji jest to zresztą zupełnie nierealne. Poza Krakowem (gdzie całkowity zakaz był zalecany przez ekspertów) nigdzie w Polsce nie zdecydowano się na razie na taki drastyczny krok.

Kampania edukacyjna pod patronatem Starostwa Powiatowego w Kętrzynie