Rola lasów w środowisku naturalnym. Co dają nam drzewa?

Co nam dają drzewa? Są miłe dla oka, oczyszczają powietrze, chronią przed palącym słońcem w upalny dzień, dają materiał na budowę domu i smaczne owoce. Powodów, dla których warto chronić drzewa jest zdecydowanie więcej

 

Co minuta znika las naturalny, którego wielkość można porównać do 36 boisk do piłki nożnej, a co 3 lata wycinane są lasy tropikalne o powierzchni Polski - alarmują ekolodzy i przyrodnicy. A drzewo chronić warto, bo odgrywają one niebagatelną rolę w światowym ekosystemie.

Dlaczego drzewa są dla nas ważne?

Drzewa odgrywają bardzo znaczącą rolę dla życia na Ziemi. Jako największe rośliny i dzięki prowadzonemu na ogromną skalę procesowi fotosyntezy najskuteczniej produkują tlen w atmosferze. Jeden hektar lasu liściastego może wyprodukować około 700 kg tlenu, co stanowi dobowe zapotrzebowanie na tlen ponad 2500 ludzi. Jedno drzewo wytwarza w ciągu roku tlen wystarczający dla 10 osób. Rośliny drzewiaste są też doskonałym "konsumentem" CO2 z atmosfery przez co w znaczny sposób łagodzą efekt cieplarniany i stabilizują klimat na Ziemi. Drzewa produkują też największą spośród wszystkich roślin lądowych ilość substancji organicznych, które są pokarmem dla ludzi i zwierząt oraz głównym budulcem ich ciał. Rośliny drzewiaste stanowią najważniejszy składnik lasów, tworzą środowisko życia dla wielu gatunków roślin i zwierząt. Ich obecność i stan zdrowia ma wpływ na różnorodność biologiczną środowiska naturalnego.

Kolejną rolą, jaką spełniają drzewa jest regulacja klimatu poprzez utrzymywanie odpowiedniej wilgotności powietrza i łagodzenie nagłych zmian temperatury. Stanowią też naturalną zaporę ograniczającą rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń w powietrzu. Korzenie drzew i krzewów spowalniają procesy erozji gleb, przez co wpływają na zmniejszenie zanieczyszczenia wód. Drzewa służą też jako zapory przeciwwietrzne, przeciwśnieżne, a także przeciwpowodziowe, ponieważ przyczyniają się do umacniania brzegów rzek, jezior i mórz. Sadzone wzdłuż ruchliwych dróg wpływają na ograniczenie hałasu.

Konsekwencje wylesienia

Jednym z głównych skutków wylesienia jest utrata bioróżnorodności, która jest szczególnie dotkliwa w przypadku lasów tropikalnych, w których żyje ponad połowa wszystkich gatunków roślin i zwierząt. Lasy tropikalne pokrywają obecnie jedynie ok. 6 proc. powierzchni lądów na Ziemi, czyli niespełna połowę powierzchni, którą zajmowały jeszcze 50 lat temu. Każdego roku na świecie ubywa 12-15 milionów hektarów lasów, co powoduje nieodwracalne zachwianie równowagi ekosystemu Ziemi.
Brak poszycia leśnego powoduje zaburzenia obiegu wody. Ziemia szybko ulega erozji i nie wchłania wód opadowych, skutkiem czego są powodzie i lawiny błotne. Wylesienie ma dodatkowo ogromny wpływ na globalne ocieplenie, ponieważ jest źródłem około 15-20 proc. światowej emisji gazów cieplarnianych. Ich niszczenie powoduje zwiększenie ilości dwutlenku węgla w atmosferze, a wiec wpływa na wzrost efektu cieplarnianego. Wycinanie lasów tropikalnych wpływa również na degradację zamieszkujących je plemion i grup etnicznych.
Wszędzie na świecie naturalne lasy narażone są na zagładę. Na starym kontynencie pozostał ostatni nizinny naturalny las - Puszcza Białowieska. W istniejących warunkach szczególnie ważna staje rola edukacji ekologicznej i zachęcanie do podejmowania rzeczywistych działań na rzecz ochrony środowiska i klimatu.



Jak rośnie las?

Las jest najdoskonalszą formą zbiorowiska roślinności. Jako wytwór natury może powstawać spontanicznie bez udziału człowieka. Wówczas jest to proces naturalny, lecz bardzo powolny w czasie. Pozbawione roślinności tereny zostają najpierw opanowane przez gatunki niższe, jak np. mchy i porosty, następnie przez rośliny zielone, a w końcowej fazie przez roślinność krzewiastą i drzewiastą. Ten długotrwały proces nazywany jest sukcesją ekologiczną. Podczas naturalnego powstawania lasu istotną rolę odgrywają tzw. gatunki pionierskie - brzoza i sosna, które jako pierwsze spośród drzew wkraczają na nowy teren.

Obecnie zdecydowana większość lasów powstaje w sposób sztuczny z sadzenia lub siewu.

Szkółka leśna - to teren, na którym hoduje się sadzonki do zakładania lasów. Do siewu używa się wyselekcjonowanych, zebranych pod kontrolą nasion. Cykl produkcyjny w zależności od gatunku drzewa wynosi od 1 do 4 lat.

Uprawa - najmłodsze pokolenie drzew powstałe z siewu lub sadzenia. Uprawę powstałą w sposób naturalny z samosiewu nazywa się nalotem. Czynności wykonywane w tym okresie życia lasu to: uzupełnianie sadzonek, pielęgnacja gleby, czyszczenie wczesne, ochrona przed owadami i zwierzyną.

Młodnik - pokolenie lasu powstające z uprawy lub naturalnego odnowienia (podrost), gdy drzewka stykają się gałązkami i zacieniają glebę pod nimi. Wysokość drzewek wynosi wówczas od 1,5 do 4 m . Zabiegi pielęgnacyjne w tym okresie polegają na wyszukiwaniu i wycinaniu drzewek chorych i osłabionych, czyli niepożądanych w przyszłym drzewostanie. Taką selekcję prowadzoną przez leśników nazywamy czyszczeniem późnym.

Drzewostan dojrzewający - jest to środkowa faza rozwoju drzewostanu, w zależności od gatunku drzewa zamykająca się w przedziale 20 - 80 lat. Kolejno nazywamy te drzewostany: tyczkowiną, żerdziowiną, a następnie drągowiną. Drzewa charakteryzują szybkim przyrostem wysokości i grubości, a większość gatunków osiąga w tej fazie tzw. kulminację przyrostu. Podstawowym zabiegiem wykonywanym na tym etapie wzrostu są cięcia pielęgnacyjne zwane trzebieżami wczesnymi. Wycina się wówczas egzemplarze wadliwe, aby otrzymać odpowiednią ilość osobników dorodnych.

Drzewostan dojrzały - w fazie tej przyrost na wysokość i grubość jest znacznie mniejszy. Zabiegami, które prowadzi się w tym okresie są trzebieże późne. Cięcia te mają za zadanie dalszą promocję drzew dorodnych oraz przygotowanie drzewostanu do kolejnego odnowienia sztucznego lub naturalnego. Część drzew ulega wycięciu, dzięki czemu drzewostan zostaje przerzedzony, przepuszcza światło i opady, umożliwiając rozwój młodszych pokoleń. Drzewa pozostawione, które przekroczyły wiek rębności tworzą drzewostan przyszłorębny (starodrzew).

Kampania edukacyjna pod patronatem Starostwa Powiatowego w Kętrzynie