Historia, której nie znacie: Stadnina Królewska - architektoniczny organizm

Kętrzyn wcale nie jest nijakim i niepozornym miastem. Wiem to między innymi dzięki kontaktom z turystami, którym pokazuję to, co jest u nas niepowtarzalne i dostrzegam narastające zdziwienie i zainteresowanie. Być może każdy kętrzynianin wie, o czym opowiadam, to jednak warto przypomnieć o pewnych miejscach, ponieważ wiedza o nich jest w bardziej niż mniejszym stopniu udostępniana ludziom z innych części Polski czy nawet świata. A naprawdę mamy się czym pochwalić.

 

Pożar, który latem 1905 roku doprowadził do ruiny budynek kętrzyńskiej stadniny, perspektywicznie patrząc, nie poczynił szkód w ogólnym wyglądzie założenia. Firma Rudolfa Krzywka rękoma stu robotników odbudowała go niemalże natychmiast, nadając mu taki sam kształt, jak przed spaleniem.

Budowanemu w latach 1876/77 kompleksowi kętrzyńskiego Stada Ogierów (dawna Królewska Stadnina Krajowa) nadano kształt trzech współgrających ze sobą obiektów, połączonych w architektoniczny organizm podporządkowany hodowli koni. Układ ów prawie bez zmian zachował się do dzisiaj i jest doskonale widoczny. Pierwszym jest część najbardziej reprezentacyjna, z budynkami stadniny, dyrekcji i pracowników administracji. Drugim - zespół wielorodzinnych domów mieszkalnych pozostałych pracowników stadniny. Najmniej czytelnym, ponieważ zabudowanym obecnie (Tesco) jest kilkuhektarowej wielkości plac dawnej ujeżdżalni. Z wymienionych najbardziej znana i popularna jest część pierwsza z niepowtarzalnym budynkiem stada i parkurem, na którym oprócz codziennej jazdy konnej organizowane są imprezy jeździeckie. Organizowane są i organizowane były, by przypomnieć największy przed 1945 rokiem pokaz, okazją którego była 60-ta rocznica założenia kętrzyńskiej stadniny, 16 października 1937 roku. Rok wcześniej rastenburską Stadninę Krajową rozsławił również Nurmi - zdobywca złotego medalu na olimpiadzie w Berlinie.

Najciekawsza rzecz związana z kętrzyńskim stadem kryje się w cegłach. Na zewnątrz cokolwiek szarych i niepozornych, jednakże niemających sobie równych na całym świecie. Oto oddany do użytku w 1877 roku, spalony w roku 1905 i wkrótce odbudowany gmach stadniny jest najdłuższym tego typu budynkiem na świecie. Osobiście nie mierzyłem, a różne źródła podają odmienne długości oscylujące pomiędzy 150 a 200 metrami. Skromnie przyjmuję 150 metrów, żeby ewentualnie nie przesadzić i tym samym świadomie wprowadzać w błąd, ponieważ 150 metrów wystarczy do całkowitego architektonicznego zwycięstwa.

Mariusz Kwiatkowski

 

Zdjęcie: Stadnina Królewska to rozległe założenie. Fot. Internet